Oeganda – Een ecosysteem herstellen doe je niet zomaar even. Met een goede planning en de medewerking van onze partner JESE, slaagden we erin om tussen 2019 en 2021 al een mooie vooruitgang te boeken in het Rushango-moeras.
Het Rushango-moeras is een ecosysteem dat zich uitstrekt over een grote oppervlakte langs de Mpanga-rivier. Het moeras is niet alleen een belangrijk leefgebied voor fauna en flora, het speelt ook een essentiële rol in de directe beschikbaarheid van water, de waterkwaliteit, de infiltratie van water in de bodem, en het vermijden van erosie.
De bewoners van de acht dorpen in het Rushango-moeras doen noodgedwongen aan overlevingslandbouw. Dit soort landbouw is niet duurzaam, bedreigt het moeras en dus ook de lokale watervoorraden.
Het lag dan ook voor de hand dat we werk zouden van maken van het herstel en de bescherming van deze levensbelangrijke maar kwetsbare zone. JESE, kort voor Joint Effort to Save the Environment, begeleidt de activiteiten. Eind 2021 maakten we een eerste balans op. Hoe gingen we te werk en wat gebeurde er in de praktijk?
Via overleg en wandelingen door het gebied werden zones geïdentificeerd die als buffer dienen. Op die plekken mag niet meer aan landbouw worden gedaan. De boeren konden hun gewassen nog oogsten, en werden gevraagd de zones te verlaten. Vijgenbomen bakenen nu zichtbaar de bufferzone af, samen al zo’n 11 kilometer.
Meer dan 36.000 zaailingen van inheemse bomen kregen met de hulp van een paar honderd bewoners een plekje op een geschikte plaats. Er zijn afspraken gemaakt met de school in Kabambiro en met de gemeenschap voor het beheer van de zaailingen. Met een checklist kan onder meer aangeduid worden hoeveel zaailingen het goed doen.
Moerasbeschermers
Een derde van de boeren kreeg opleiding en ondersteuning over goede landbouwpraktijken op hun landbouwgronden, om het moeras te beschermen en het op een verstandige manier te gebruiken.
Meer dan 40% van de gezinnen gebruikt nu een energiebesparend vuur, waar minder hout voor nodig is. 60 gezinnen kregen meer vaardigheden voor dregenwateropvang, beheersing van bodemerosie en een betere opslag van hun oogst.
Om de druk op de landbouwgronden te verlichten, werd gekeken naar alternatieve activiteiten, zoals bijenteelt. Na een demonstratie en een opleiding zijn er nu 60 bijenkasten in gebruik. Ook fruitbomen kunnen voor alternatieve inkomsten zorgen: langs het moeras staan nu 5000 sinaasappelboompjes.
Het gebruik van gewone putten als latrine of je behoefte doen in openlucht verontreinigt het grondwater. Daarom ging veel aandacht naar sensibilisering en het aanmoedigen van het gebruik van ecologische latrines. In 4 dorpen die aan het Rushango-moeras grenzen liepen bewustwordingscampagnes en follow-up sessies voor het beëindigen van open defecatie zoals je behoefte in openlucht doen wordt genoemd.
Op de lagere scholen van Rugarama zijn sanitaire blokken gebouwd en in gebruik. Ook gezinnen beginnen ecologische latrines te zetten en nemen betere hygiënische gewoonten aan.
Om een veranderingsproces te laten slagen, is opvolging nodig. Daarom werden 4 groepen van moerasbeschermers opgeleid. De leden komen uit de dorpen en houden toezicht op het naleven van de afspraken.
Met de steun van de provincie Vlaams-Brabant.
