Burundi – In de gemeenten Isare en Bubanza leveren meerdere bronnen drinkwater aan de gezinnen in de omgeving. Om te voorkomen dat ze opdrogen of vervuild raken, moeten ze beschermd worden. Daar is grond voor nodig, maar die is schaars in Burundi.
Om de drinkbaarheid van het water te waarborgen, is de bescherming van de brongebieden cruciaal. Rond de bron ligt een beschermingsperimeter van 350 m² waar landbouw en begrazing verboden zijn om vervuiling te voorkomen.
Andere noodzakelijke ingrepen zijn het planten van bomen en het graven van geulen om infiltratie van regenwater te verhogen en erosie te voorkomen. Voor al deze ingrepen is grond nodig, en die is schaars. 9 van de 10 Burundezen leeft van landbouw en elk gezin bezit gemiddeld een 0,25 hectare grond.
Het is dan begrijpelijk dat een gezin moeilijk een stuk land kan afstaan om de bronzone te beschermen, ook al is dat in het belang van de gemeenschap.
De wet voorziet in de schadeloosstelling van de grondeigenaar, maar die procedure kan erg lang duren terwijl een gezin dat zijn land moet afstaan wel onmiddellijk die schadeloosstelling nodig heeft, niet zozeer in de vorm van geld, als wel met een ander stuk grond.
Het vinden van een ander geschikt stuk grond dat op redelijke afstand van het huis ligt, is ook niet evident met een bevolkingsdichtheid van ongeveer 400 inwoners per km². Dit landprobleem is dan ook een echte uitdaging in Burundi, waar de autoriteiten moeten zoeken naar een evenwichtige oplossing tussen de kwaliteit van het water en de toegang tot landbouwgrond.
Liever geen eucalyptus
Een bijkomende uitdaging is dat herbebossing vaak gebeurt met eucalyptus. Die boom levert snel inkomsten op uit hout en houtskool, maar tast ook de watervoorraden aan. Sinds 2020 loopt in het hele land een actie om eucalyptusbomen binnen 15 m van elke ingerichte bron te rooien. Acties om eucalyptus te vervangen door lokale soorten zijn aan de gang, in samenwerking met de Burundese organisatie ASREEBU, maar de noodzakelijke mentaliteitsverandering vertraagt het proces. De actie kost ook veel geld en verschillende instellingen moeten hun krachten bundelen om tastbare resultaten te boeken.
Samen met de bescherming van de bronzones, is AVEDEC begonnen met de aanleg van ecologische latrines (ECOSAN) voor gezinnen. Hier duikt hetzelfde probleem op: voor een latrine heb je ook grond nodig. De bevolking is daarom niet altijd happig op de bouw van latrines.