DR Congo – Collega’s die letterlijk met de voeten in de praktijk staan. Dat geldt voor al onze collega’s in de partnerlanden, maar zeker voor Achille Biffumbu, deeltijds medewerker bij Join For Water in DR Congo, en eigenaar van een boerderij waar veel uit te leren valt. Op een schiereiland van het Kivu-meer ligt De Kraal, waar Achille gepassioneerd permacultuur* en agro-ecologie beoefent. Hij droomt ervan dat zijn boerderij andere boeren inspireert in een regio die getekend is door onveiligheid en voedsel- en ecologische problemen.
De boerderij ontstond in 2006 uit een initiatief in om voormalige kindsoldaten, jongeren die niet naar school konden gaan en kleine landbouwers een opleiding te geven in biologische landbouw. De resultaten van dit project leidden uiteindelijk tot de boerderij ‘Kraal du Lac Kivu’, een privé-initiatief van Achille. Hij kocht hiervoor percelen aan, die volgens de bevolking onproductief waren, en vormde ze om tot een permacultuurboerderij, een nieuw concept in de regio*.
De boerderij heeft vandaag een oppervlakte van 4,5 ha en bestaat die uit een boomgaard met citrusbomen (sinaasappel, citroen, mandarijn), mango, avocado, guave, banaan en Arabica-koffiebomen, een moestuin en bijenteelt.
Opbrengst en opleiding
Op deze boerderij teelt Achille voedingsgewassen voor de lokale markt maar zijn doel is ook om via de ‘Kivu Regeneratieve Academy’ boeren op te leiden in permacultuur- en regeneratieve** landbouwmethoden. Dat maakt hen weerbaarder tegen de gevolgen van de klimaatverandering, bovendien in een omgeving waar door de sterke demografische groei de toegang tot grond moeilijker wordt. Achille biedt jongeren de kans om mee te werken en zo via cursusmodules zich de principes en praktijk van permacultuur eigen te maken.
De regio kampt met langere periodes van droogte en onvoorspelbare regenval, en met lagere landbouwopbrengsten. Achille wijt dit niet zozeer aan externe factoren zoals de klimaatverandering – zoals de gangbare mening van de bevolking luidt. Hij is er wel van overtuigd dat ook menselijke ingrepen zoals ontbossing, erosie en een sterke demografische druk op het land een doorslaggevende impact hebben. Permacultuur vormt een alternatief voor wie zich moet aanpassen aan deze uitdagingen, en is toepasbaar in vele contexten en omgevingen zoals dorp, stad, vluchtelingenkampen, scholen. De Kraal is dan ook een pedagogisch centrum waar een combinatie ontstaat tussen technieken die de plaatselijke bevolking al kent en de fundamentele principes van zorg voor het land, zorg voor de mensen en de uitnodiging tot delen.
Achille heeft een universitair diploma plattelandsontwikkeling en is zoon van een landbouwer. Hij was lange tijd autodidact, vooraleer hij vormingen in Frankrijk, in Benin en in Kenia volgde. Vandaag staat hij in contact met gerenommeerde experten die hem verder begeleiden.
Giftige bestrijdingsmiddelen
De dumping van giftige bestrijdingsmiddelen uit China, India, Pakistan, de VS en Europa versterkte zijn keuze voor permacultuur. Vaak zijn deze producten in Europa al lang verboden, maar in Congo ontbreekt elke regelgeving of controle en worden zij op grote schaal gebruikt, ondanks het feit dat zij een groot risico vormen voor het milieu en de gezondheid. Tegelijkertijd hebben de producenten van deze producten een zeer grote invloed op de landbouw in de streek. Vaak hebben landbouwers geen toegang tot opleiding of is deze verouderd. Na een opleiding is er geen verdere omkadering van de boeren en zij vertrouwen op de adviezen en de marketing van deze bedrijven.
Achille merkt duidelijk het verschil met de gangbare landbouw in Kivu. “Dankzij de diversificatie en combinatie van gewassen kan ik op elk moment oogsten, zodat het oogstseizoen bij mij thuis het hele jaar duurt.” In zijn voedselbos, waar hij koffie, bananen, fruit en andere bomen combineert, kan hij bijvoorbeeld bonen en soja produceren onder de koffiebomen, banaan en mango boven de koffiebomen en avocado’s boven de bananenbomen. In een andere zone staan bijenkorven waar hij honing oogst, terwijl de bijen ook bestuiven en de koffieproductie bevorderen.
De verkoop van zijn producten blijft een uitdaging. Er is concurrentie van bijvoorbeeld groenten uit Rwanda die tegen zeker lage prijzen worden aangeboden, terwijl ze afkomstig zijn van een landbouw gebaseerd op chemische bestrijdingsmiddelen en meststoffen. Maar door voorlichting en sociale marketing ziet Achille de vraag naar zijn producten stijgen. Voor de koffie, de ‘Kraal Regenerative Coffee’ is de interesse zeer groot. Deze koffie is de eerste permacultuurkoffie in Congo en er komen meer en maar aanvragen, ook van buiten Congo.
Inspirerend voorbeeld
Achille merkt dat de 5 jongeren die in vaste dienst zijn en een tiental vrouwen die af en toe bijspringen, meer en meer overtuigd geraken van de meerwaarde van permacultuur. Zij zien hoe de Kraal steeds weerbaarder wordt in vergelijking met andere boerderijen, en dat de Kraal blijft produceren wanneer bij anderen de oogst uitblijft. Maar niet alleen de oogst is belangrijk voor Achille. Het belangrijkste is dat de boerderij zich ontwikkelt als een bescheiden boerenfamiliebedrijf van menselijke economie, d.w.z. sociaal en solidair.
Ondanks de immense problemen waarmee de regio te maken heeft, is Achille positief gestemd over de evolutie. Het doet hem bijzonder veel genoegen De Kraal anderen inspireert. De site was een casestudy voor een regionale conferentie over agro-ecologische overgang in DR Congo en het gebied van de Grote Meren. NGO’s uit Bukavu, op 150 km van zijn boerderij, kwamen op al op bezoek. Dit alles trekt de aandacht van de plaatselijke bevolking die zich afvraagt waarom mensen van zo ver komen om te begrijpen wat permacultuur is.
Wanneer hij via sociale netwerken en andere informatiekanalen mooie ervaringen, resultaten, maar ook mislukkingen deelt, weet Achille “door samenwerking versterken we elkaar en gaan we vooruit”.
* Permacultuur is een samentrekking van permanente agricultuur. Door een slimme organisatie van de percelen en rekening houdend met het bestaande ecosysteem, kan de boer het jaar rond oogsten.
** Bij regeneratieve landbouw worden de natuurlijke hulpbronnen versterkt in plaats van uitgeput. Bedoeling is ook om de biodiversiteit te herstellen, de bodemkwaliteit te verbeteren en ontbossing tegen te gaan.
