Rivieren spelen een cruciale rol in het vormgeven van ons landschap en onze samenleving: ze zijn bron van zoet water, transport- en handelswegen, bron van leven voor landbouw en energie… Ze verbinden ecosystemen, culturen en economieën over de hele wereld. Kortom, rivieren zijn belangrijk, veel belangrijker dan we vaak denken. Enkele verrassende feiten laten zien hoe fascinerend rivieren kunnen zijn.
Wist u dat de Amazone vroeger naar het westen stroomde?
Geologen zijn het er vandaag de dag over eens dat een oude versie van de Amazone ooit naar het westen stroomde, vanuit het proto-riviersysteem van Congo in Gondwana, het supercontinent dat ooit Afrika en Zuid-Amerika met elkaar verbond. Gondwana begon ongeveer 150 miljoen jaar geleden uit elkaar te vallen. 15 miljoen jaar geleden ontstond de Andes als gevolg van de botsing van de Zuid-Amerikaanse plaat met de Nazca-plaat. Plotseling stond de oude rivier voor een enorme barrière, wat leidde tot grote overstromingen in het gebied, dat geleidelijk veranderde in een binnenzee en vervolgens in zoetwatermoerassen of moerassige meren. Ongeveer 4 miljoen jaar later heeft het water van dit moerasgebied de zandsteen in de regio uitgesleten, totdat het rivierennetwerk uiteindelijk naar het oosten begon te stromen, zoals vandaag de dag nog steeds het geval is.
Wist u dat de rivier Wanganui erkend is als een rechtspersoon?
In 2017 kende Nieuw-Zeeland de Whanganui-rivier de wettelijke rechten van een persoon toe, waardoor deze als een levend wezen werd erkend en dezelfde rechten en verantwoordelijkheden kreeg als een mens. Deze baanbrekende beslissing was diep geworteld in het wereldbeeld van de Maori, die de rivier beschouwen als een voorouder en een levend en ondeelbaar geheel. De wet heeft een uniek voogdijmodel ingesteld, waarin een vertegenwoordiger van de Maori-gemeenschap en een vertegenwoordiger van de regering gezamenlijk optreden namens de rivier om de bescherming van haar gezondheid en welzijn te waarborgen.
Wist u dat 15 % van de elektriciteit afkomstig is van waterkracht? Waterkracht is momenteel de grootste bron van hernieuwbare elektriciteit.
In 2022 produceerden rivieren wereldwijd ongeveer 4.250 terawattuur (TWh) elektriciteit uit waterkracht. Dat is ongeveer 15 % van de wereldwijde elektriciteitsproductie en bijna de helft van alle opgewekte hernieuwbare elektriciteit. Hiermee is het de grootste bron van hernieuwbare elektriciteit en de derde bron van elektriciteit na steenkool en gas. Waterkracht verstoort echter vaak de natuurlijke stroming van rivieren en heeft een impact op het ecosysteem. Om nog maar te zwijgen van de uitdagingen waarmee waterkracht te maken heeft als gevolg van klimaatgebonden droogtes.
Wat doet Join For Water om de rol van rivieren en andere zoetwaterecosystemen te beschermen en te versterken? Dat kunt u hier ontdekken.