Andes – Recent deed het Hooggerechtshof in Peru een belangrijke uitspraak over de rivier de Marañon. Die uitspraak betekent goed nieuws voor de milieubescherming in het algemeen en voor het beheer van het stroomgebied van de rivier de Mayo-Chinchipe, waar Join For Water en ProtosAndes actief zijn. En vrouwen die voor hun rechten opkomen, hebben een belangrijke rol in dit verhaal.
Het beschermen van rivieren is niet alleen belangrijk om duurzame en eerlijke toegang tot water voor mensen te garanderen, maar ook om waardevolle ecosystemen op regionale schaal te helpen beschermen. Daar maken Join For Water en Protos Andes werk van in het stroomgebied op de grens tussen Ecuador en Peru. De rivier heet in Ecuador Mayo en in Peru Chinchipe. Deze Chinchipe vloeit uiteindelijk samen met de Marañon, die op haar beurt een zijrivier van de Amazone is.
Een rivier is een rechtspersoon
Het Hooggerechtshof van Peru kende in maart 2024 de rivier de Marañon en haar zijrivieren de status van rechtspersoon toe, wat inhoudt dat: “zij het recht heeft om te stromen, om een gezond ecosysteem te garanderen en te bieden; het recht heeft om vrij te stromen van alle vervuiling; het recht heeft om zich te voeden en gevoed te worden door haar zijrivieren; het recht heeft op het behoud van haar ecologische structuur en functies”, naast andere rechten.
De uitspraak van de rechtbank past in een verschuivend denkkader in milieubescherming. Dat richt zich op de rechten van de natuur, waarbij de relatie tussen de maatschappij en de natuur uitgaat van respect en co-existentie. Het is ook een belangrijk instrument om de bescherming van de rivier de Marañón af te dwingen. De uitspraak maakt van de nationale en regionale overheden en de inheemse gemeenschappen/organisaties de beschermers, verdedigers en vertegenwoordigers van de rivier de Marañón.
Vernieuwde regelgeving?
Het is een ook belangrijke stap in een proces dat wij voor ogen hebben voor de Mayo-Chinchipe rivier. We streven ernaar dat beheerorganen van het stroomgebied gezien worden als ruimte waar verschillende sociale actoren samenwerken en die een besluitvormingsmechanisme hebben dat werkt.
Protos Andes en Join For Water kunnen dankzij deze beslissing pleiten voor een herziening van de bestaande regelgeving in Ecuador en Peru, zodat die in overeenstemming is met dit nieuwe denkkader.
Vrouwenrechten en rivierrechten
De uitspraak van de rechtbank kwam er vooral door de inspanningen van vrouwen. De Huaynakana Kamatahuara Kana vrouwenfederatie uit het Amazonegebied in het noorden van Peru spande deze rechtszaak aan vanwege de ernstige schade die ze lijden door olielekkages. Dit illustreert hoe belangrijk het is om vrouwen te versterken in hun leiderschap om op te komen voor hun rechten en bij te dragen aan de bescherming van hun leefomgeving.
Binationale waterschool
Daarom richten we ons in ons programma ook expliciet op het versterken van de stem van vrouwen. In 2023 organiseerden we een binationale waterschool voor vrouwen, die vertegenwoordigers van gemeenschappen, boerenorganisaties en lokale overheden samenbracht rond de thema’s water, gender en klimaatverandering. Dankzij de school zijn netwerken tussen vrouwenorganisaties ontstaan en hebben vrouwen hun talenten en leiderschapsvaardigheden verder ontwikkeld.
Al deze inspanningen leidden tot de oprichting van een comité voor beschermvrouwen van het Mayo-Chinchipe-bekken. Het comité dient als een collectieve stem om te pleiten voor de bescherming en het behoud van het stroomgebied en biedt een ruimte voor vrouwen om zich uit te spreken en deel te nemen aan de besluitvorming over het beheerplan voor het stroomgebied. Daarnaast zijn veel van deze vrouwen ambassadeurs bij het ontwikkelen van overeenkomsten voor het behoud van waterbronnen in hun eigen gemeenschappen in het stroomgebied.
Hoewel tegen de uitspraak al beroep is aangetekend, kunnen de argumenten en het juridische precedent belangrijke elementen zijn voor de toekomstige bescherming van stroomgebieden. Gemeenschaps- en inheemse organisaties zullen een fundamentele rol blijven spelen in de ontwikkeling van normen en visies op een veerkrachtig samenleven.
Met steun van de Vlaamse Overheid
