Water, of beter het tekort eraan, heeft tijdens de zomermaanden het nieuws beheerst. Hoe kunnen we regenwater duurzamer inzetten, en hoe kunnen burgers inspraak krijgen in hoe dit water wordt gebruikt in hun omgeving? Tijdens ons eerste Water Debate gingen we er dieper op in.
Het eigenlijke debat werd voorafgegaan door een waterwandeling door 2 buurten in Antwerpen, waar ruim 40 mensen aan deelnamen. Projectmanager klimaatadaptatie Ronny Van Looveren (Stad Antwerpen), Jeroen Pasmans (projectleider bij AG VESPA) en verschillende betrokken burgers gaven toelichting bij de inrichting van de Gedempte Zuiderdokken en de tuinstraat in de Sint-Andrieswijk.
Antwerpen wil met de inrichting van de Gedempte Zuiderdokken een antwoord geven op de verwachte frequentere en intensere regenbuien, en overstromingsrisico’s. Water moet beter insijpelen; er zijn regenwaterputten om het op de Gedempte Zuiderdokken aangelegde park te bevloeien; de tuinen, de grasweide en wadi’s doen dienst als waterbuffer. Burgers werden geraadpleegd bij de totstandkoming van deze plannen. Sommige aspecten van het nieuwe park, zoals de samentuin, kunnen de burgers zeker charmeren. Tijdens het debat achteraf stelden kritische stemmen de vraag of het opgevangen regenwater wel echt ingezet wordt om het park van water te voorzien en aangewend wordt in functie van de burgers, en of de inspraak niet vooral symbolisch was en de stad uiteindelijk toch vooral haar eigen doelstellingen heeft uitgevoerd.
De Universiteit Antwerpen gaf een aula ter beschikking te stellen voor het debat. Doel was om het debat ook via livestream te kunnen volgen, wat door een technisch probleem helaas niet meteen lukte. De livestream kan wel via deze link herbekeken worden.
Na een inleiding door Join For Water-directeur Bart Dewaele gaf professor Ann Crabbé – senior onderzoeker en lid van de onderzoeksgroep Milieu & Samenleving – een heldere uiteenzetting over het belang van burgerparticipatie in het waterbeleid, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen. Het zijn immers vaak de mondige middenklassers die de meeste input geven bij inspraakprocessen. Ze stipte ook aan dat de overheid teveel schroom heeft om burgers aan te sporen tot gedragsverandering, maar net daardoor tekortschiet en teveel rekent op burgerinitiatief.
Nadien gaven diverse sprekers (*), elk vanuit hun specifieke opdracht en ervaring, hun visie op waarom betrokkenheid van burgers bij het hemelwaterbeleid essentieel is. Enkele observaties:
- De rol van de lokale overheid bestaat erin het inspraakproces te faciliteren.
- Burgerverenigingen zorgen ervoor dat alle burgers, ook de minder bereikbare of minder mondige burgers, goed geïnformeerd en voorbereid zijn om aan een participatietraject deel te nemen waarbij ook hun specifieke belang mee in rekening wordt genomen.
- Inspraak vergt vaak technische expertise en kennis van juridische aspecten. Burgers moeten bereid zijn om zich ook daarin te verdiepen, wat niet te onderschatten is.
- Van lokale politici moet verwacht kunnen worden dat ze beslissingen nemen met kennis van zaken en niet alleen onder druk van belangengroepen.
- Een slecht georganiseerd inspraaktraject leidt tot ontgoochelde burgers. Nochtans kunnen burgers en verengingen een essentiële basis leveren voor belangrijke transitietrajecten, die in de Vlaamse gemeenten alsmaar meer nodig zijn om weerbaar te worden tegen de gevolgen van klimaatverandering.
(*) Christophe Claeys (VVSG), Koen Wynants (Commons Lab), Lieven Symons (Waterland), Dirk Cleiren (GruunRant) en Inge De Bisschop (Open Zuid Open).