Dat vrouwen zo slecht hun eigen rechten kennen vindt Awa Traore de grootste uitdaging in haar job. Awa werkt voor Join For Water in Mali als thematisch adviseur en specialiseerde zich in ‘gender’. Ze vertelt over haar aanpak en over de situatie van de vrouwen die ze ontmoet in de dorpen waar Join For Water actief is.
Je specialiseren in ‘gender’, hoe verliep dat?
Awa: “In 2019 volgde ik een training over gender en methodieken om gender ter sprake te brengen. Daarna werd ik het aanspreekpunt voor gender binnen ons team. Dit motiveerde mij om genderkwesties verder te integreren in mijn dagelijks werk en meer aandacht te hebben voor de noden van vrouwen. Join For Water wil niemand achterlaten bij de realisatie van de toegang tot water, en vrouwen zijn zeker nog een achtergestelde groep als het daarover gaat. Join For Water stelde een charter op over gender, dat zowel personeel als partnerorganisaties onderschrijven. Ze engageren zich om de gelijkheidwaardigheidsbeginsels te respecteren onder collega’s en binnen de organisatie zelf, maar zeker ook binnen de activiteiten die we uitvoeren.”
Awa organiseert regelmatig focusgroepen waar enkel vrouwen aan deelnemen. Via sensibilisering en rollenspel worden de vrouwen bewuster en sterker. Het valt op dat vrouwen andere dingen durven te zeggen wanneer ze onder elkaar zijn, dan in het bijzijn van mannen. Tijdens die bijeenkomsten leert Awa daarom veel bij over de specifieke vragen en noden van vrouwen en is ze ook een goed klankbord voor hen.
Tweederangsrol
Wat is voor jou de grootste uitdaging?
“Dat de vrouwen gewoon niet weten waar ze recht op hebben, doordat ze over te weinig informatie beschikken. Daarom voeren we bewustwordingsacties uit en versterken we de positie van vrouwen, in de eerste plaats door hen te leren over hun rechten. Enkel als de vrouwen hun rechten kennen, kunnen ze die ook opeisen. Vrouwen zijn zeker toegelaten in bijvoorbeeld de beheercomités voor drinkwater, maar vaak hebben ze een tweederangsrol, zoals secretaris. Ze kunnen pas echte invloed uitoefenen op de besluitvorming als (onder-)voorzitter of penningmeester, een functie waarvan ze niet weten dat ze die ook mogen uitoefenen.”
Ook met de mannen en de lokale ambtenaren en partnerorganisaties werken we rond dit thema. We informeren hen over de rechten die vrouwen hebben en we betrekken hen in het proces naar meer gendergelijkheid. Zo verzekeren we de duurzaamheid en de gelijkwaardigheid van onze interventies.”
Hoe zorg je ervoor dat de vrouwen zich vrijelijk kunnen uiten tijdens de focusgroepen?
“Vooraf brengen onze partners via de dorpsoversten alle mannen op de hoogte van onze plannen om een focusgroep te organiseren. Ze verwittigen ook de vrouwelijke leiders en deze mobiliseren op hun beurt de andere vrouwen. Als we de bestaande hiërarchie respecteren en onze informatie doorgeven, dan is het geen enkel probleem voor de vrouwen om deel te nemen.”
“Ik hou altijd rekening met de beschikbaarheid van de vrouwen. We komen samen op een moment in de dag dat ze even niet met het huishouden of de kinderen bezig zijn. Ik zorg voor een veilige omgeving waar de vrouwen vrijuit kunnen spreken en waar niemand anders kan meeluisteren of hen kan beoordelen. Qua privacy hoeven ze ook geen schrik te hebben, alles blijft onder ons. Het helpt ook enorm dat ik zelf een vrouw ben en als interviewer mijn eigen ervaringen kan delen. Zo nodig ik andere vrouwen uit om hun verhaal te vertellen.”
Gezegden en liedjes
Hoe verloopt een focusgroep met vrouwen?
“De sessies vinden vaak plaats in de schaduw van een boom en duren maximaal twee uur. Eerst doen we een paar ‘opwarmingsoefeningen’ die ons energie geven. We gebruiken rollenspellen om de theorie over gendergelijkheid heel concreet te maken en hen aan te moedigen hun eigen situatie te onderzoeken. Een leuke activiteit is bijvoorbeeld nadenken over bepaalde spreekwoorden en liedjes. Zo kennen wij het gezegde “een vrouw is de broeksriem voor de broek van haar man”, wat betekent dat ze hem beschermt en steunt en zijn zwakke punten verbergt. Door daar bij stil te staan zie je hoe ideeën over vrouwen en mannen ontstaan en versterkt worden door sociale gebruiken. Wij nodigen de vrouwen uit dergelijke gezegdes te analyseren en hun mening te geven. Zo begrijpen de vrouwen dat ze vaak informatie missen of niet betrokken worden bij beslissingen die hen ook aanbelangen.”
Wat inspireert je in je dagelijkse werk en de acties van Join For Water in Mali?
“Vrouwen nemen heel het huishouden en de zorg voor de kinderen op zich, maar dat werk wordt niet naar waarde geschat. De gesprekken in de focusgroepen brengen veel uitdagingen aan het licht voor de levensomstandigheden van vrouwen. Dat motiveert me extra om te werken aan gendergelijkheid en toegang tot hulpbronnen voor iedereen. ”
Om af te ronden vertelt Awa over een vrouw die haar diep trof met haar verhaal tijdens een van de bijeenkomsten.
“Ze vertelde me dat ze thuis alle taken op zich neemt. Op een dag vroeg ze haar man om voor iets te betalen voor haar zoon. Hij had geen geld en zei dat zij het maar moest regelen. Ze huilde toen ze dit vertelde en dat raakte me diep. Het benadrukt de onzichtbare lasten waar vrouwen binnen het huishouden onder gebukt gaan.”
Dank je wel, Awa, voor je getuigenis en voor het mooie werk dat je verricht.
* WASH = WAter Sanitatie Hygiëne