Mali/Oeganda – Een meer systemische benadering van ‘water’ is in deze tijden van klimaatcrisis nodig. En Join For Water is daar pleitbezorger van, op alle niveaus.
Integraal Waterbeheer was voor Join For Water decennialang dé leidraad voor de activiteiten rond toegang tot water in het stroomgebied van een rivier. Integraal Waterbeheer houdt rekening met alle betrokken partijen – mens en natuur – in de zone, zowel stroomopwaarts als stroomafwaarts. De toenemende druk op de watervoorraden en de klimaatcrisis – die vooral ook een watercrisis is – deed Join For Water nog een stap verder gaan. Als de watervoorraden zelf onder druk staan, is er in de eerste plaats nood aan de bescherming en het behoud van die watervoorraden en de waterecosystemen, zonder een goed lokaal beheer uit het oog te verliezen.
De werkwijze daarbij moet systemisch zijn. Een systeembenadering betekent dat water op holistische wijze wordt benaderd vanuit technische, ecologische, economische en sociale dimensies, om ervoor te zorgen dat op al deze gebieden voordelen worden behaald. Immers, wanneer een van deze dimensies inklapt, komt het systeem zelf in gevaar.
Concreet betekent dit dat de focus wordt verlegd van op zichzelf staande projecten, zoals betonnen dammen tegen overstromingen, naar meer systemische oplossingen die bijvoorbeeld rivierherstel koppelen aan de (her-)aanleg van wetlands.
Nieuwe netwerken
Om zoveel mogelijk spelers op alle niveaus in de maatschappij mee te krijgen in dit verhaal, is sensibilisering nodig en kennisdeling. Door het delen van kennis, geleerde lessen, best practices en (technologische) innovaties, ontstaan platformen waar nieuwe partnerschappen en netwerken uit ontstaan, die de vertaling naar het terrein willen maken.
Om hiervoor ruimere politieke steun, op regionaal of nationaal niveau, te verzekeren, nodigt Join For Water geregeld de verantwoordelijke politici uit die in overleg kunnen gaan met mensen uit de academische wereld en de privésector. Tijdens thematische symposia wil Join For Water aandacht vragen voor de uitdagingen, oplossingen bespreken, en alle spelers tot actie, en tot het vrijmaken van de nodige fondsen, bewegen. Recente voorbeelden in Mali en in Oeganda tonen dat er wel degelijk beweging is.
Mali
In Mali vond in juni 2023 met de steun van de Belgische ambassade een informatief en sensibiliserend symposium plaats over ‘Bescherming en herstel van de ecosystemen van de Niger’. Join For Water wilde de aanwezigen vooral informeren en sensibiliseren over de meest dringende acties om de ecosystemen van en rond de Niger te beschermen.
Vertegenwoordigers uit politieke hoek waren onder meer de minister van Milieu, Sanitatie en Duurzame Ontwikkeling en een vertegenwoordiger van de burgemeester van het District Bamako. Sprekers uit de academische wereld wezen op het belang van de Niger op economisch – voedselproductie! -, sociaal en milieugebied, spraken over de bedreigingen voor de rivier – zoals klimaatschommelingen en vervuiling – en over beschermingsmaatregelen.
Niet onbelangrijk: ook jeugdverenigingen kregen het woord en pleitten ervoor dat ze meer betrokken worden bij plannen en acties, het gaat ten slotte ook over hun omgeving en hun toekomst.
Aan het einde van de dag schaarden de deelnemers zich alvast achter enkele belangrijke principes:
- de tijd van sensibilisering is voorbij, er moet actie ondernomen worden, om bestaande officiële plannen uit te voeren;
- de behandeling van vervuild water en de introductie van het begrip ‘de vervuiler betaalt’, moet hoog op de agenda staan;
- er moeten voldoende middelen en personeel beschikbaar zijn voor de uitvoering van de plannen;
- bestaande wetten voor oeverbescherming moeten toegepast worden.
Dit zijn principes die niet meteen tot het werkterrein van Join For Water behoren en op een hoger niveau moeten behartigd worden, maar Join For Water is er graag pleitbezorger van.
Oeganda
Ook in Oeganda was Join For Water een van de trekkers van een symposium eind juni 2023 over “Bescherming en behoud van zoetwatervoorraden voor veerkrachtige gemeenschappen en stroomgebieden in Oeganda”. Join For Water is in Oeganda al langer actief in het stroomgebied van de rivier Mpanga en sinds een jaar of 2 ook in dat van de Semliki.
Op dit symposium waren opvallend veel stakeholders uit verschillende domeinen aanwezig, met vertegenwoordigers uit de regionale en nationale politiek, het onderwijs, de water- en milieusector, de privésector, de sociale organisaties, de media*… Vooral de betrokkenheid van de overheden viel op: zij zijn oprecht geïnteresseerd, en willen vooruitgang boeken.
Het document dat in de loop van dit Symposium tot stand kwam, bekrachtigt het belang van de Mpanga als levensader voor meer dan 3 miljoen mensen en noteert de engagementen van de aanwezigen zwart op wit, en per zone. Twee grote lijnen tekenden zich af:
- de leiders van meerdere districten en sub-counties waar de rivier door loopt, zullen de bufferzones langs de rivier herstellen en doen respecteren en de landbouwactiviteiten monitoren, in samenwerking met de ontwikkelingsorganisaties;
- de bevoegde instanties gaan de gemeenschappen bewust maken van het belang van de bescherming van de bufferzones en de nodige technische ondersteuning en begeleiding voorzien.
Join For Water zal de ontwikkelingen opvolgen en de betrokkenen blijven oproepen hun engagementen na te komen. Tegelijk maakt Join For Water met kennis en het creëren van meer zelfbewustzijn de bewoners en gemeenschappen sterker om zelf hun rechten te claimen en te laten respecteren.
Met de financiële steun van:
