Oeganda – Zowat een jaar geleden werden in Oeganda de WORIA’s in het leven geroepen, wat staat voor ‘Women River Ambassadors’. Dat is een groep vrouwen die het beheer van de oeverzones van de rivier de Mpanga in Karangura op zich neemt.
Join For Water en zijn partners richtten de WORIA’s op omdat we merkten dat acties om de rivieroevers te beheren niet altijd gedragen werden door de hele gemeenschap. Het waren voornamelijk mannen die de rivieroevers in Karangura beheerden. Daarbij moesten bomen langs de rivier vaak plaats maken voor landbouw en huizen. Gevolg: oevers zakten in, huizen en landbouwvelden overstroomden, oogsten mislukten, de rivier geraakte vervuild.
Verantwoordelijkheid nemen
Door de vrouwen te betrekken en inspraak te geven, moest de situatie verbeteren. 75 vrouwen zijn opgeleid tot ‘Women River Ambassadors’. Ze werden elk verantwoordelijk voor een stukje rivier en kregen opleiding rond duurzame landbouw, bescherming van ecosystemen en het belang van bomen voor sterke oevers. Met hun boomplantacties vermindert het risico op overstromingen en ze motiveren hun dorpsgenoten om niet te dicht bij de rivier te bouwen.
Na een jaar werken zien we dat de vrouwen een gezamenlijke visie hebben en een positieve verandering willen teweegbrengen. Maar we ondervinden dat aan enkele randvoorwaarden moet voldaan zijn om de WORIA’s te doen slagen en vooruitgang te boeken. Het volstaat niet om hen te mobiliseren voor actie, het is even belangrijk dat ze deze collectieve inspanning ook kunnen volhouden.
Barrières zijn er om te overwinnen
Als WORIA’s hebben ze de juiste hulpmiddelen nodig om de sociale, economische en ecologische barrières te overwinnen die hen beperken.
Aanvankelijk wilden we de WORIA’s inzicht geven in de complexe wisselwerking tussen land, oever en rivier. En vandaaruit zouden we samen met hen het beheer van de rivierbuffer organiseren. Tegelijk zouden ze ook ruimte en kansen kunnen creëren om anderen met dezelfde visie te betrekken bij de planning en uitvoering van hun activiteiten. Maar vandaag zien we dat er een extra component nodig is om het project duurzaam te maken en te laten voortbestaan na de testfase.
Tijdens feedbackmomenten met de WORIA’s kwam naar voor dat de oprichting van een Spaar- en Leningengroep nodig is. Een spaargroep kan de huidige WORIA’s ondersteunen en dynamiek te brengen in de gezamenlijke activiteiten. We gingen met de WORIA’s opnieuw rond de tafel zitten om onze werkwijze aan te passen en we kozen voor de VSLA-benadering (Village Savings and Loans Association). Zo kunnen de WORIA’s samen sparen en lenen om in hun persoonlijke en huishoudelijke behoeften te voorzien, terwijl ze elkaar ondersteunen bij het delen en aanpakken van nieuwe sociale problemen.
Rivierbeheer blijft kernopdracht
Maar deze VSLA-aanpak heeft hier een extra dimensie: het rivierbeheer, wat uiteindelijk de kernopdracht van de WORIA’s is. Wekelijks komen de WORIA’s samen, om te sparen en te lenen, maar de spaargroep dient vooral als ‘veilige ruimte’ om nieuwe uitdagingen te bespreken. Dat kunnen ze in alle rust binnen hun groep doen, of individueel onder elkaar.
Dit experiment zal gaandeweg meer inzichten opleveren. En als deze nog niet tastbaar zijn na deze korte proefperiode, dan blijven ze zeker voortleven zolang de WORIA’s bestaan. Uiteindelijk zullen de vrouwen door beter overstromingsbeheer en rijkere oogsten meer inspraak kunnen opeisen in beslissingen rond waterbeheer, die vandaag vooral door mannen genomen worden.
