Langere droogtes en stortbuien dwingen ons tot actie. Daarom is Join For Water sinds 2024 ook in Vlaanderen actief met steun van het Departement Omgeving. Door samen te werken met Regionale Landschappen en andere partners, wil Join For Water de burger ondersteunen bij het slim bufferen, infiltreren en hergebruiken van regenwater. Lokale besturen zijn essentieel om die burger te kunnen bereiken. Maar hoe kunnen gemeenten hun inwoners inspireren tot actie? Ontdek het resultaat van een unieke samenwerking én enkele tools die we ontwikkelden.
Join For Water ook actief in Vlaanderen
Sinds 2024 ontvangt Join For Water een startsubsidie van Departement Omgeving om mee bij te dragen aan de Vlaamse omgevingsdoelstellingen. Gezien de steeds voelbaardere weersextremen van langdurige droogte en hevige regenval was het een logische stap om ook wateruitdagingen in eigen land aan te pakken. Ter voorkoming van enerzijds waterstress en anderzijds wateroverlast, zetten we in op de infiltratie, buffering en hergebruik van hemelwater. We zien vooral veel potentieel bij burgers aangezien de particuliere tuinen 12% van het Vlaamse oppervlak innemen.
Om de burger te bereiken zetten we in op sensibilisering en activering via onze eigen kanalen, zoals lezingen, nieuwsbrieven, Water Challenge campagne. Maar onze grootste focus ligt om samenwerkingen met scholen, middenveldorganisaties en lokale overheden om die burger te bereiken. Dit bracht ons tot de vraag op welke manier we de lokale overheden best kunnen ondersteunen met betrekking het sensibiliseren en activeren van hun burgers rond hemelwater.
Zoeken naar de juiste ondersteuning voor gemeentes
Al snel kwamen we erachter dat we niet de enige organisatie zijn die met deze vragen zit. Onder het motto ‘Samen staan we sterker’, sloegen we de handen in elkaar met de Blue Deal coördinatoren van de Regionale Landschappen. Ze ondersteunen lokale besturen, organisaties én inwoners o.a. bij realisaties tegen wateroverlast én droogte. Ze ontzorgden de gemeentes ook in het opmaken van hun hemelwater- en droogteplan. Deze plannen nemen ook de private terreinen van burgers in het vizier. In sommige gemeentes of hele provincies moet de burger naar volledige afkoppeling gaan op eigen terrein. Dit omzetten naar de praktijk vormt een grote uitdaging voor inwoners en lokale besturen.
Samenwerken met Regionale Landschappen
Tijd om samen met enkele Blue Deal coördinatoren te brainstormen. Op 2 april 2024 kwamen we een eerste keer samen. Aan de hand van creatieve methodieken formuleerden we enkele uitdagingen:
- Lokale overheden moeten overtuigd zijn dat ze moeten inzetten op het privaat terrein en het activeren van de inwoner.
- Lokale overheden moeten gesensibiliseerd worden om zelf het goede voorbeeld te geven op publiek terrein.
- Inwoners moeten gesensibiliseerd en geactiveerd worden om ook op privaat terrein water te bufferen, infiltreren of hergebruiken.
- Lokale overheden hebben nood aan een concreet aanbod voor ondersteuning vanuit organisaties.
- Kijken we ook naar privaat terrein van landbouwers en industrie?
Deze uitdagingen werden teruggebracht tot drie concrete doelstellingen die we met onze inhoudelijke samenwerking wouden realiseren, namelijk;
- Lokale overheden overtuigen van het potentieel van buffering, infiltratie en hergebruik op privaat terrein.
- Een aanbod creëren om lokale overheden te ondersteunen in het aanzetten van hun inwoners tot ingrepen op privéterrein.
- Lokale overheden opvolgen en elkaar laten inspireren.
Tijdens een intense samenwerking met een verdere verkenning van de noden van lokale besturen met betrekking het participeren van hun inwoners rond lokale wateruitdagingen, kwam al snel naar boven dat lokale besturen kant-en-klaar materiaal nodig hebben om op een laagdrempelige manier in gesprek te gaan met hun inwoners. De vaak technische ingrepen worden door de gemeentes moeilijk behapbaar tot bij de burger gebracht. Gemeentes gaven ook aan het bos door de bomen niet meer te zien onder het bestaande aanbod. We ontdekken dat er al veel inspiratiegidsen bestaan en dat lokale besturen meer nood hebben aan een overzicht van alle steun die ze vanuit het middenveld/ de overheid kunnen ontvangen met betrekking participatie van hun burger.
Resultaat van de samenwerking
De samenwerking met de Regionale landschappen resulteerden in het volgende;
Overzichtbrochure ‘Van waterbewuste burgers tot regentuinen’
Deze brochure bevat een overzicht van het bestaande aanbod vanuit het middenveld die zich richten op het informeren en activeren van burgers rond duurzaam waterbeheer in hun tuin.
Dit aanbod kwam tot stand in samenwerking met Inverde, Velt vzw, tuinrangers, vzw Groene Gevels, Provincie West-Vlaanderen, Provincie Vlaams-Brabant, Klimplant vzw, Provincie Oost-Vlaanderen, Limburgse groendaken en gevels, Klimaatpunt, Regionale landschappen en Join For Water.
Actiefiches voor de waterwijze tuin
In deze fiches verzamelden we samen met Regionale Landschappen alle informatie betreffende voor-en nadelen, prijs, wetgeving, stappenplan, materiaal … In tegenstelling tot reeds bestaande fiches limiteerde we de info niet en zorgden we voor een volledige omschrijving. Lokale besturen mogen vervolgens deze fiches gratis op hun eigen website plaatsen zodat burgers deze gemakkelijk terugvinden.
De fiches voor wadi, groendak, infiltratiebuis, ontharden, grindkoffer of )strook, geveltuin, afkoppelen en regenton vindt je terug op onze website.
Toolkit voor lokale campagne (vanaf 2026)
Om burgers effectief te kunnen bereiken zijn we bezig met de ontwikkeling van een communicatietoolkit waarbij gemeentes een lokale campagne kunnen voeren rond de waterwijze tuin. Deze campagne zal ter beschikking gesteld worden voor lokale besturen vanaf 2026.