2024: het natste jaar ooit.

2024 was het natste jaar ooit gemeten, maar na regen komt zonneschijn. Al lijkt de smeltende sneeuw van de afgelopen dagen nog niet door te hebben dat onze (ondiepe) grondwaterstanden ondertussen meer dan voldoende zijn aangevuld. Een schietgebiedje dus voor die zon of dat lijkt toch het enige waar we als burgers op kunnen hopen. De nieuwe Vlaamse Regering lijkt van de uitzonderlijke hoeveelheid neerslag in België en verder in Europa niet wakker te liggen. Wat wel al met zekerheid vaststaat is dat record na record aan het sneuvelen is zonder dat we er nog van lijken wakker te liggen.

Hou je even vast. 2024 was:

• Het warmste jaar ooit gemeten wereldwijd en het eerste jaar dat we mondiaal boven de 1,6°C opwarming uitkwamen.
• Het 5de warmste jaar ooit gemeten in België.
• Het natste jaar in België sinds de start van de metingen (1833).
• 40% meer regen dan gemiddeld. In Ukkel viel er 1.170,7 mm neerslag. In een normaal jaar is dat 837,3 mm. Maar inzake neerslagdagen (209) was 2024 geen recordjaar. Zo telde 1974 nog 266 neerslagdagen, terwij het algemeen gemiddelde ligt op 189,8 dagen. Het neerslagrecord vorig jaar werd dus vooral veroorzaakt door het grote aantal dagen met zware regenval: 11 dagen viel er minstens 20 mm. Dat is het dubbele van normaal. Het grootste dagtotaal (41,8 mm) viel op 9 juli.

Bovendien zijn de gevolgen van de klimaatopwarming steeds zichtbaarder: de bosbranden in L.A., de overstromingen in Frankrijk, Valencia en Oostenrijk, de onderbelichte droogte in Zuidelijk-Afrika. Volgens de Verenigde Naties zal tegen 2050 drie op vier mensen wereldwijd de gevolgen van droogte voelen. In absolute aantallen gaat het over ongeveer 7,5 miljard mensen.

“Droogte is zelden beperkt tot een specifieke plaats en tijd en is niet alleen het gevolg van een gebrek aan neerslag, maar is vaak het resultaat van een ingewikkelde reeks gebeurtenissen die worden versterkt door klimaatverandering en soms ook door verkeerd landbeheer”, klinkt het.

De reactie van de Vlaamse minister van Omgeving Jo Brouns: meer dan een halvering van het voorziene budget voor de Blue Deal. Volgens minister van klimaat Melissa Depraetere is het “aan groeilanden om hun deel te doen”. Het beschermen van onze zoetwatervoorraden en het recht op water garanderen voor mens en natuur, vandaag en in de toekomst lijkt duidelijk geen prioriteit te zijn van de nieuwe Vlaamse regering. Nochtans liggen de oplossingen voor de hand.

“Er lijkt een gebrek aan politieke urgentie: Ondanks die duidelijke signalen zien we vreemd genoeg nog steeds dat, als er regeringen moeten worden gevormd en politieke keuzes gemaakt, beleidsmakers geen prioriteit geven aan die nochtans heel dringende waterproblematiek.” – Hydroloog Patrick Willems

We gaan slecht om met ons water

Het ene jaar is er droogte (2018, 2020, 2022) en maken we ons zorgen om de lage grondwaterstanden. Het andere jaar met wateroverlast (2021, 2023 en 2024) en overstromingen. Dit zijn duidelijke gevolgen van de opwarming van aarde. Hydroloog Patrick Willems legt het duidelijk uit: “Extreem warm en nat gingen in 2024 dus hand in hand. Per graad opwarming kan onze lucht 7 procent meer waterdamp opnemen. Daardoor krijg je langere droge periodes, tot de lucht verzadigd raakt en het hevig begint te regenen.”

Door de vele verharding en rechtgetrokken kanalen voeren we water zo snel mogelijk af naar de zee, waardoor het hemelwater niet de kans krijgt om te infiltreren en zo de grondwatervoorraden aan te vullen. Deze keuzes uit het verleden zorgen ervoor dat België zowel droogte als overstromingsgevoelig is. We gaan niet goed om met ons water. Gelukkig is er  een oplossing voorhanden: water de tijd en ruimte geven om te infiltreren wanneer het (overvloedig) valt, zodat we ook in periodes van droogte genoeg reserves hebben.

De watercrisis is een globale crisis

De Belgische watercrisis staat niet op zichzelf. Ontbossing elders in de wereld, zoals in Haïti en Oeganda, verstoort de globale waterkringloop en beperkt onze toegang tot water​. Bovendien is 75% van onze waterconsumptie afhankelijk van geïmporteerd water​. Dit benadrukt onze verantwoordelijkheid binnen internationale klimaatafspraken en de Sustainable Development Goals (SDG’s), zoals SDG 6: toegang tot water voor iedereen​.

Iedereen in actie voor een veerkrachtig watersysteem in België

Het is tijd om water prioriteit te geven. De klimaatcrisis stopt niet vanzelf. Zonder actie zullen de natte voeten van 2024 slechts het begin zijn van een lange reeks problemen. Beleid, middenveld en burgers moeten samen werken aan een duurzame toekomst, waarin waterbeheer centraal staat.

We stellen drie concrete aanbevelingen voor de Vlaamse regering:

Hou het water vast waar het valt

• Zorg voor een stimulerend en normerend beleid om regenwater lokaal te infiltreren
• Herstel gedegradeerde en verdwenen wetlands en Zet prioritair in op vernattingsgebieden
• Zorg voor betere bescherming van het grondwater

V ersterk burgers in hun watergebruik: Maak ruimte voor wadi’s

• Creëer een groen-blauwe watercultuur in België
• Versterk burgers in hun watergebruik
• Stimuleer burgers om hun tuinen klimaatrobuust in te richten

Creëer en efficiënt Vlaams waterbeleid

• Zet in op slim watergebruik in alle sectoren
• Creëer een efficiënt Vlaams waterbeleid
• Bouw de Blue Deal uit tot een echt resultaatgericht adaptatieplan
• Zet in op een integraal en participatief droogte- en hemelwaterplan voor elke gemeente

Meer aanbevelingen voor een gezond en robuust Vlaanderen vind je hier