Haïti – De mensen uit een situatie van voedselonzekerheid en honger halen, dat is geen gemakkelijke opdracht. In het noordwestelijke departement van Haïti treft voedselonzekerheid 57,7% van de mensen, dat ligt ver boven het nationaal gemiddelde van 45%. Join For Water werkt er met de steun van de Europese Unie aan een structurele oplossing. Action contra la Faim is onze partner op het terrein.
De voedselonzekerheid wordt bekeken met een ruime bril: zo zijn er oorzaak-gevolgrelaties m.b.t. voedselonzekerheid te ontdekken tussen de domeinen water, sanitaire voorzieningen en hygiëne, landbouw, voeding en een solidaire samenleving.
Om de gezinnen die ondersteund worden minder kwetsbaar te maken op het gebied van voedsel, zet onze partner Action contre la Faim (AcF) in op 2 soorten activiteiten. Via deze tweevoudige weg zouden de gezinnen geleidelijk aan uit het sociale vangnet moeten kunnen klimmen. Er is de verdeling van voedselbonnen en de oprichting van Tipa Tipa of lokale spaar- en kredietverenigingen (AVEC: Associations-Villageoises d’Épargne et de Crédit). Tipa Tipa is creools voor ‘kleine stap’. Deze Tipa Tipa werken ook aan het versterken van relaties tussen de mensen.
AcF heeft al jaren ervaring met kredietgroepen in Haïti. De groepen bestaan meestal uit een 30-tal personen, met voorrang voor degenen die voedselbonnen krijgen.
Hoe gaat het in zijn werk?
Wanneer de groep is samengesteld, krijgen de leden gedurende 4 weken een vorming over het spaar- en kredietsysteem. Dan wordt een comité opgericht dat de groep beheert. De groepen komen wekelijks samen, en elke deelnemer betaalt dan tussen de 5 en 25 gourdes. Elk lid kan tot 5 aandelen kopen, tegen een prijs van 25 à 100 gourdes, afhankelijk van de situatie. 1 Haïtiaanse gourde is 0,007 euro waard. Wanneer een groep voldoende lidgeld heeft en er voldoende aandelen zijn gekocht, kan die beginnen met het verstrekken van leningen aan zijn leden. De looptijd van een lening bedraagt 3 maanden en de rentevoet is variabel, maar meestal bedraagt die 5% per maand. De rente wordt maandelijks afgelost en de hoofdsom wordt aan het eind van de drie maanden terugbetaald. Maar er zijn veel varianten mogelijk, met bijvoorbeeld gedeeltelijke aflossingen.
Commerciële activiteit
Het overgrote deel van de leningen wordt geïnvesteerd in commerciële activiteiten, zoals het opzetten van een klein dorpswinkeltje. Maar het geld kan ook dienen om familie te helpen bij ziekte of een begrafenis.
Uit gesprekken met meer dan 40 leden van een kredietgroep blijkt dat het terugbetalingspercentage zo goed als 100% bedraagt. Een zeldzame keer was een lening niet terugbetaald op de vervaldag. Dan krijgt het lid uitstel van betaling.
Na één jaar werking wordt het fonds van de groep opgeheven en wordt het bedrag onder de leden verdeeld volgens het aantal en de waarde van de aandelen die ze bezitten, en met een evenredige deling van de winst. Dan kan een nieuwe cyclus van aandeleninzameling van start gaan voor een volgende periode van kredietverlening.
Action contre la Faim zette een netwerk van begeleiders op die de groepen coachen en hen bijstaan tijdens vergaderingen voor berekeningen, herverdeling van leningen en herverdeling van kapitaal aan het einde van een jaarlijkse cyclus.
Succes, met een ‘maar’
Voor de deelnemers is dit spaar- en kredietsysteem een succes. Meer dan 3.000 mensen zijn lid. Op korte tijd zijn deze structuren de “bank” van de plaatselijke bevolking geworden. De Tipa Tipa vormen een echt alternatief voor woekeraars en microkredietsystemen, waarvan sommige tarieven oplopen tot bijna 100% over 3 maanden.
Het is wel niet zeker of de gezinnen dankzij de investeringen en de lokale commerciële activiteiten zelf in hun voedselbehoeften zullen kunnen voorzien en minder afhankelijk van de voedselbonnen worden. In de huidige omstandigheden is het moeilijk denkbaar dat ze uit het sociale vangnet geraken.
De financiële investeringen zouden wel meer naar voedsel- en voedingszekerheid moeten gaan, aangezien op het platteland de meerderheid van de bewoners afhankelijk is van landbouw voor hun levensonderhoud. Zij moeten meer aangemoedigd worden om landbouwactiviteiten te ontplooien, in plaats van vooral winkeltjes.
Daarom steunt Join For Water nu een testgroep Tipa Tipa van vrouwelijke tuinders onder leiding van het rivierbekken-beheercomité van de Moustiques, en is er een opleiding solidaire economie georganiseerd.
Dit artikel is gebaseerd op een extern evaluatierapport.
Meer info over Action contre la Faim.
Met de steun van de provincie Vlaams-Brabant
